اکتشاف آب زیرزمینی با استفاده از مدل سازی و تفسیر داده های مقاومت ویژه و تهیه نقشه های پتانسیل آب با تلفیق اطلاعات موجود به روش منطق فازی در gis (مطالعه موردی دشت دامغان)

با توجه به قرار گرفتن ایران در نواحی خشک و نیمه خشک و پایین بودن میزان بارندگی و حجم آب های شیرین، اکتشاف و مدیریت منابع آب های زیرزمینی اهمیت زیادی دارد. در این پژوهش از روش سونداژزنی مقاومت ویژه الکتریکی با آرایه شلومبرژه جهت اکتشاف منابع آب زیرزمینی در منطقه قوشه دامغان واقع در بخش شرقی سمنان استفاده شده است. در این منطقه، 40 سونداژ الکتریکی در امتداد 8 پروفیل و با حداکثر طول فرستنده جریان الکتریکی 1000 متر برداشت شده اند. داده های برداشت شده با استفاده از منحنی های استاندارد و کمکی و نرم افزارهای ves، ix1d، ipi2win و res2dinv مدل سازی شده اند و مورد تفسیر قرار گرفته اند. با توجه به نتایج تفسیرهای انجام شده، به طورکلی می توان گفت که لایه های آبدار با مقاومت ویژه بالاتر از 40 اهم متر عموماً از آب زیرزمینی با کیفیت مناسب برخوردارند. در واقع هر چه مقاومت ویژه لایه های آبدار بیشتر باشد، کیفیت آب آن ها بالاتر است و برعکس. با توجه به اینکه در محل برخی سونداژها خصوصاً سونداژهای واقع شده در بخش های مرکزی و جنوبی دشت قوشه، لایه آبدار مقاومت ویژه پایینی را نشان می دهد، می توان نتیجه گرفت که آبرفت ها در این بخش ها ریز دانه بوده و یا کیفیت آب های زیرزمینی پایین است. ارتفاع سنگ کف در بخش های غربی محدوده مطالعاتی، به خاطر بالا بودن ارتفاع محل برداشت سونداژهای ژئوالکتریکی، دارای بیشترین مقدار است، به سمت شرق از مقدار آن¬ کاسته می شود و پس از گذر از سونداژهای مرکزی و در بخش های انتهای شرقی به کمترین مقدار خود می رسد. در جهت شمالی-جنوبی با توجه به عدم تغییرات شدید ضخامت آبرفت ها، ارتفاع سنگ کف از حداقل تغییرات برخوردار است، البته گاهی در بخش های جنوبی تغییراتی در روند آن ها مشاهده می شود که دلیل آن وجود گسلی پنهان می باشد که در بخش های جنوبی محدوده مطالعاتی با جهت جنوب غربی-شمال شرقی واقع شده است. در این پژوهش به منظور مدیریت داده های مقاومت ویژه و اتخاذ تصمیم های مناسب جهت تعیین مناطق با پتانسیل آبی بالا از سیستم اطلاعات مکانی gis، استفاده شده است. ابتدا در محل هر سونداژ پارامترهای مقاومت ویژه، ضخامت و عمق لایه آبدار (سفره آب زیرزمینی) با استفاده از نتایج به دست آمده از مدل سازی و تفسیر داده های سونداژ مقاومت ویژه، تعیین شدند. در مرحله ی بعد پارامترهای مذکور گروه بندی و وزن دهی شده و نقشه های نشانگر هرکدام در محیط نرم افزار arcgis تهیه شد. سپس با توجه به اهمیت هریک از این پارامترها در مدل سازی و تلفیق نتایج، به هرکدام وزنی تعلق گرفت. در ادامه پارامترها با توجه به وزن های در نظر گرفته شده برای آن ها، به روش هم پوشانی شاخص وزنی و منطق فازی تلفیق شد و نقشه های پتانسیل آب زیرزمینی تهیه شد. در نقشه نهایی اکتشافی با گامای 0/95، مقدار ارزش فازی در قسمت های شمال شرقی و جنوب غربی منطقه بالاتر از سایر قسمت های منطقه به دست آمده که نشان از وجود ذخیره آب بالا (با توجه به ضخامت نسبتاً زیاد لایه آبدار)، باکیفیت خوب (مقاومت ویژه نسبتاً بالای لایه آبدار) و دسترسی آسان (عمق کم لایه آبدار) در این قسمت ها است. در نهایت با بررسی نقشه های نهایی اکتشافی و اطلاعات زمین شناسی منطقه مورد مطالعه و با توجه به نظر کارشناسی، محدوده برخی سونداژهای واقع در بخش های شمال شرقی و جنوب غربی منطقه جهت حفر چاه های بهره برداری پیشنهاد می گردد.